Al jaren ga ik regelmatig naar een coach. Iemand die mij helpt reflecteren en veel wijze adviezen geeft. Een van mijn leraren aan het conservatorium zei eens tegen mij: ‘We vinden het normaal om onze auto één keer per jaar voor onderhoud weg te brengen, waarom zouden we onszelf ook niet geestelijk beter onderhouden’. Ik ben het helemaal met hem eens.
Laatst had ik het met mijn coach over de driehoek gevoel-verstand-lichaam. Hij gebruikte andere termen, maar ik heb het voor mijzelf vertaald naar het fluitspelen.
Gevoel
In muziek willen we ons gevoel graag uitdrukken, een connectie maken. Beethoven schreef ooit “Uit het hart – moge het naar het hart gaan.’’
Verstand
Waar het gevoel als enige doel heeft pure schoonheid uit te drukken, wil het verstand juist steeds beter worden. Het verstand vergelijkt zich graag met anderen en probeert de anderen te overstijgen. Het verstand streeft (tevergeefs) naar perfectie. Dat is belangrijk omdat het je in beweging brengt.
Lichaam
Het lichaam is de uitvoerder. Het lichaam doet wat het opgedragen wordt. Soms lijkt het alsof het lichaam dat niet doet, maar meestal zit de oorsprong in beperkende gedachten vanuit het verstand.
Het een kan niet zonder de ander. Laten we het uitvoeren van een muziekstuk nemen als voorbeeld. Het gevoel wil alleen maar uitgedrukt worden, vertaald worden in de muziek. Het verstand wil het stuk goed kunnen spelen en streeft dus naar perfectie. Het verstand is ook nodig om te bepalen hoe je het stuk gaat uitvoeren. Muzikale keuzes, achtergrond van een stuk en componist, enz. Het lichaam voert het technische deel uit. Het is interessant jezelf tijdens het studieproces of bij een uitvoering bewust te worden of de drie met elkaar in balans zijn of dat een van de drie de overhand heeft. Vanuit welk standpunt maak je muziek? Spelen puur vanuit gevoel is prachtig, maar onmogelijk zonder inmenging van verstand en lichaam. We zouden dan niets horen. Het verstand streeft naar een hoog technisch niveau (perfectie). Als het verstand de overhand heeft maak je muziek met je hoofd. Hoe goed een uitvoering ook kan worden technisch gezien, echte bezieling zal dan nog steeds ontbreken. Het gevoel en het verstand hebben het lichaam nodig om de perfectie te bereiken. Zonder lichaam zou er ook niets gebeuren. Alleen met je lichaam musiceren kun je ervaren wanneer je een stuk speelt terwijl je tegelijkertijd denkt aan totaal andere dingen. Bijvoorbeeld je boodschappenlijst of andere dingen die nog moeten gebeuren of al gebeurd zijn. Het is interessant om te proberen in het midden van de driehoek te gaan staan. Soms moet je (bijvoorbeeld tijdens het studieproces) meer focussen op één van de drie aspecten. Tijdens een concert moeten de drie in balans zijn. Musiceer vanuit je gevoel en gebruik je verstand om muzikale keuzes te maken en het lichaam aan te sturen om pure schoonheid uit te drukken op het hoogst mogelijke (technische) niveau van dat moment.
Moderne speeltechnieken zijn niets meer en minder dan een extra tool om de muziek uit te drukken die begint in het gevoel. Geperfectioneerd en ingezet door het verstand en uitgevoerd door je lichaam. Als een schilder die meer kleuren tot zijn beschikking heeft om een nog mooier schilderij te maken.
Vanuit welke hoek musiceer jij?
