Toen ik een jaar of 16 was, liet mijn dwarsfluitdocent mij Density 21.5 voor fluit solo van Edgar Varèse studeren. In die tijd een aardige opgave. Niet alleen was dit een van mijn eerste stukken waar ik veelvuldig een D4 in tegenkwam, er stond nog iets in dat ik niet eerder had gedaan. Halverwege het stuk staan noten met daarboven een plusje. De componist geeft als aanwijzing hierbij: ‘Notes marked + to be played softly, hitting the keys at the same time to produce a percussive effect’. Density 21.5 werd gecomponeerd in 1936 en was een van de eerste stukken waarin de componist het gebruik van key clicks voorschrijft.
Tijdens het spelen van key clicks moet ik altijd met een glimlach denken aan mijn fluitdocenten die er op hamerden om een kleine vingerbeweging te maken waarbij je de kleppen niet kunt horen. Het bereiken van dat effect heeft veel tijd gekost. Nu, met het spelen van key clicks moet je de kleppen juist wel horen.
Notatie
Key clicks zijn er in twee vormen: met fluitklank en zonder fluitklank. Key clicks zonder fluitklank worden vaak genoteerd met een kruisje als notenkop en Key clicks met fluitklank worden vaak genoteerd met een plus boven de noot.
 |
Key click zonder fluitklank |  |
Key click met fluitklank |
Key clicks als strenge leraar
Key clicks zijn niet alleen geschikt om een percussief effect toe te voegen aan een compositie. Ik gebruik key clicks vaak om mijn techniek te verbeteren. Key clicks zijn genadeloos als het gaat om het aangeven van de punten waar de coördinatie tussen de vingerbeweging en ademsteun nog niet optimaal is. Het gebruiken van key clicks om je techniek te optimaliseren is vooral nuttig als je merkt dat een passage niet vloeiend loopt. Laten we een toonladderstudie van Reichert (Op. 7 – 1) nemen als experiment.
- Speel eerst de toonladder een keer door zoals genoteerd bij letter C.
- Speel de toonladder dan heel langzaam en speel elke noot met een key click. Til daarbij alle vingers van de greep op om de key click te spelen (letter A).
- Wacht 3 seconden zodat je hersenen de tijd hebben de nieuwe informatie te verwerken.
- Speel nog een keer de toonladder zoals genoteerd bij letter C.
- Vergelijk stap 1 en 4 met elkaar. Merk je verschil?
Als de coördinatie van de vingerbeweging en het blazen niet optimaal is merk je dat meteen. Er klinken dan extra noten.
Key clicks hanteren duidelijk het though love principe. Uiteindelijk worden we er alleen maar beter van.
